به نقل از «خبرگزاری آریا»

موقعیت مناسب همکاری با چین و عراق با پنج دانشگاه برتر ایرانی

تاریخ انتشار: ۹ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۴۰۵۸۹۴

خبرگزاری آریا - در نشست هم‌اندیشی اعضای کنسرسیوم پنج دانشگاه برتر ایرانی، برگزاری دوره آموزشی دیپلماسی علم و کارگاه‌های آموزشی کشورشناسی با اولویت عراق و چین و آفریقا با همکاری دانشکده مطالعات جهان تصویب شد.
به گزارش خبرگزاری آریا ، نشست هم‌اندیشی اعضای کنسرسیوم پنج دانشگاه برتر ایرانی با حضور محمدحسین آیتی، معاون بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی تهران و معاونان و مدیران حوزه بین‌الملل دانشگاه‌های تهران، علوم پزشکی ایران، صنعتی شریف و صنعتی امیرکبیر برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برگزاری برنامه TUMS International Partner Week در اواخر اردیبهشت 1403
در ابتدا محمدحسین نکوفر مدیر روابط بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی تهران با توجه به حضور اعضای جدید، تاریخچه‌ای از چگونگی آشنایی اعضا پنج دانشگاه برتر ایرانی که قریب به 11 سال پیش و در پی دعوت دانشگاه سانتیاگو د کمپوستلای اسپانیا(USC) از دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و ایران، صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف و تهران برای حضور در کنسرسیوم بزرگی از 15 دانشگاه مطرح اروپایی، 5 دانشگاه عراقی و 5 دانشگاه ایرانی و پیشنهاد دانشگاه علوم پزشکی تهران برای تشکیل کنسرسیوم پنج دانشگاه برتر ایرانی (5TIUC) ارائه کرد.
نکوفر ضمن درخواست همکاری از اعضا برای انجام هماهنگی لازم جهت تشکیل جلسه روسای دانشگاه‌های عضو کنسرسیوم، موضوع تشکیل صندوق مشترک کنسرسیوم برای هزینه کرد مخارج دبیرخانه را مطرح کرد و اظهار داشت: تشکیل صندوق مشترک، نیازمند تصویب هیئت‌امنای دانشگاه‌های عضو کنسرسیوم است و با توجه به مصوبه کنسرسیوم مبنی بر تخصیص اعتبار به صندوق مشترک، تحقق آن برای ادامه فعالیت‌ها امری ضروری است.
وی همچنین درباره موضوع انعقاد تفاهم‌نامه همکاری بین‌المللی کنسرسیوم پنج دانشگاه برتر ایرانی با دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران گفت: زبان بین‌المللی جهان امروز، زبان رتبه‌بندی‌ها است و همکاری مشترک اعضای کنسرسیوم دارای ارزش‌افزوده‌ای بسیار به‌ویژه در ارتقا رتبه دانشگاه‌ها است که در همین راستا ضرورت ارتقا سطح دانش بین‌الملل در همه سطوح اعم از موضوع دیپلماسی علم و شناخت فضای بین‌الملل امری مهم است و با توجه به شناخت جهان و معرفی آن به جهانیان با متدولوژی مختلف توسط دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، انعقاد این تفاهم‌نامه همکاری با هدف اجرای عملیاتی مفاد آن و با اهداف کلی آموزش و گسترش این فرهنگ صورت پذیرفت.
مدیر روابط بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی تهران در پایان از برگزاری برنامه TUMS International Partner Week در اواخر اردیبهشت 1403 خبر داد و از اعضای کنسرسیوم خواست که برای حضور در این برنامه و معرفی برترین‌های کنسرسیوم با توجه به دعوت از شرکای جهانی همکار در حوزه بین‌الملل و شرکت‌های دانش‌بنیان، آمادگی و همکاری لازم برای ارائه پیشنهادها و همکاری اجرایی را داشته باشند.
همکاری دانشکده مطالعات جهان با کنسرسیوم
در ادامه محمد سلطانی نژاد مشاور بین‌الملل دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران همکاری دانشکده مطالعات جهان با کنسرسیوم پنج دانشگاه برتر ایرانی در مسیر تحقق اهداف و رفع نیازهای کنسرسیوم را باعث افتخار دانست و بیان داشت: نزدیک‌ترین رشته به مطالعات جهان، رشته روابط بین‌الملل است که دیدگاهی کلان، ساختاری و استشراقی دارد؛ درحالی‌که در مطالعات جهان، دیدگاهی بومی و ملی برای شناسایی ظرفیت کشورها مورد نظر است و به کشورهایی که دیده نمی‌شوند و از ساختار کلان روابط بین‌الملل حذف می‌شوند؛ کمک می‌کند تا بتوانند الگوهایی را ارائه کنند که حتی در سطح کلان، به مدیریت جهانی کمک کنند و هدف از نگاه انتقادی این رشته، نگاه انتقادی سازنده بر چگونگی مشارکت در دانش جهانی با تاکید بر رویکردهای بومی است.
وی افزود: آنچه مطرح شد؛ در بعد دیپلماسی است؛ اما آنچه نیاز به توجه دارد؛ مساله مطالعات کشوری است و رشته‌های مربوط به حوزه مطالعات کشوری، معطوف بر شناخت کشورها از زاویه دید خودشان و آنچه ما متوجه می‌شویم است که در این حوزه از کشورهای غرب آسیا رشته‌های مطالعاتی برای کشورهای عراق، فلسطین اشغالی و مصر دایر هستند و رشته مطالعات عربستان هم در حال راه‌اندازی است.
وی در خصوص نیروهای انسانی و اعضای هیئت‌علمی فعال در این حوزه نیز گفت: نیروهای انسانی فعال در این رشته‌ها، از برترین‌های ایران هستند که تجربه‌های میدانی و دیپلماتیک دارند؛ در آن کشورها زندگی کرده‌اند و روابط و شناخت نزدیکی با این کشورها دارند و می‌توان با استفاده از این نیروهای کارآمد، به‌عنوان آغاز همکاری اجرایی و عملیاتی دانشکده مطالعات جهان با کنسرسیوم، سلسله کارگاه‌های آموزشی چندساعته با توجه به نیاز اعضا و سرفصل‌های آموزشی پیشنهادی برای شناخت کشورهای مورد نظر، از مباحث پایه‌ای و اجتماعی تا مباحث تخصصی مثل شناخت نظام درمانی و آموزشی برگزار کرد.
استفاده از ظرفیت دانشکده مطالعات جهان در بین‌المللی سازی دانشگاه‌ها
مهدی مقتدایی معاون بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی ایران ضمن استقبال از پیشنهاد مطرح‌شده اظهار داشت: آنچه از کشورها می‌دانیم؛ غیرعلمی، تجربی و بر اساس آزمون‌ و خطا است و یادگیری آکادمیک و کلاسیک درباره دیپلماسی علم و شناخت کشورها مثمرثمر خواهد بود؛ به همین منظور، علاقه‌مند به استفاده از این ظرفیت در حوزه شناخت آفریقا به‌ویژه کشور غنا هستیم.
معاون بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی ایران، همچنین با توجه به راه‌اندازی و تصویب رشته دیپلماسی سلامت در مقطع Ph.D در دانشگاه علوم پزشکی ایران با همکاری دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه و طراحی کوریکولوم آموزشی آن، ظرفیت همکاری دانشگاه مطالعات جهان در بستر کنسرسیوم برای بررسی این کوریکولوم و امکان دریافت نظرات و پیشنهادات تخصصی لازم را بسیار ارزشمند دانست.
همکاری متمرکز و منظم با کشورها با یادگیری دیپلماسی علم و کشورشناسی آکادمیک
روح اله باقرزاده، مدیر همکاری‌های علمی و بین‌المللی دانشگاه صنعتی امیرکبیر نیز استفاده از ظرفیت دانشکده مطالعات جهان در دانشگاه‌ها و رشته‌های فنی را بسیار مهم دانست و اظهار داشت: شاید ما بتوانیم در حوزه علمی، چند کشور محدود را شناسایی کنیم و این سفارش گروهی را بدهیم که موضوع خاصی در کشور خاصی انجام شود و آن دستور خدمات را با مشارکت هم انجام دهیم و دانشکده مطالعات جهان، فرهنگ و محیط کار کشور مورد نظر را به ما آموزش دهد و بگوید که مکانیسم‌های فعال و ساختار رسمی همکاری در کشور مورد نظر چیست.
وی افزود: این نه‌تنها موضوعی جذاب و سودمند است بلکه کاری علمی با اتفاق‌نظر پنج دانشگاه است که از پراکندگی مطالعات جهانی درون دانشگاهی و درون دانشکده‌ای تجربی و غیر آکادمیک و همچنین موازی کاری و صرف بودجه‌های مربوط به آن جلوگیری کرده و باعث می‌شود وقتی با کشورها همکاری می‌کنیم؛ بدانیم سابقه، روش و مکانیسم همکاری با آن کشور ازنظر علمی و دیپلماسی چگونه است.
مدیر همکاری‌های علمی و بین‌المللی دانشگاه صنعتی امیرکبیر افزود: این مسیر کمک می‌کند بدون برنامه و شناخت آکادمیک وارد روابط همکاری با کشورها نشویم و از بی‌نظمی و تک‌روی در روابط بین‌المللی دانشگاهی بدون توجه به ظرفیت‌های موجود در کشورهای مورد همکاری، رقابت‌های مخرب با پیامدهای منفی در شکل‌گیری همکاری‌های علمی و بین‌المللی بین دانشگاه‌های کشور و حتی تعدد تاسیس شعب بدون توجه به ظرفیت در دیگر کشورها جلوگیری می‌کند.
هدف از بین‌المللی‌سازی را فراتر از جذب دانشجو در نظر بگیریم
محمودرضا دلاور، مدیرکل اعضای هیئت‌علمی و دانشجویان بین‌الملل معاونت بین‌الملل دانشگاه تهران نیز با بیان اینکه در ابتدا باید دانست هدف از بین‌المللی‌سازی چیست و آیا هدف، طرز فکر رایج جذب دانشجو و تامین مالی است؛ اظهار داشت: بین‌المللی سازی اهداف وسیعی دارد و باید هدف را فراتر از جذب دانشجو در نظر بگیرم و به رفع موانع و بررسی چالش‌هایی مثل زبان آموزش، تامین منابع مالی برای همکاری و شرکت در فرصت‌های مطالعاتی و کنفرانس‌های بین‌المللی، منع اعزام اعضای هیات‌علمی به برخی کشورهای پیشرفته در علم و قطع ارتباط با برخی منابع مهم کسب دانش بپردازیم.
توجه ویژه به رتبه‌بندی و ارتقا آن با توجه به تاثیر موثر در انعقاد تفاهم‌نامه همکاری حتی در کشورهای همسایه، توجه به تحولات جهانی و جذب دانشجو از کشورهای علاقه‌مند به همکاری مانند هند، توجه به قدرت‌های نوظهور در آفریقا، آمریکای جنوبی و به‌ویژه آسیای شرقی مانند کشورهای هند، چین، ویتنام، تایوان و کره جنوبی برای ارتباط و همکاری، ضرورت مستندسازی با توجه به تغییرات مدیریتی دانشگاه‌های عضو، تحلیل بازارهای بین‌المللی برای شناخت دیپلماسی عمومی و آینده‌پژوهی این امر که جهان به چه سمت و سویی می‌رود از جمله مطرح شده از سوی این مدیر دانشگاه تهران بود.
وی افزود: بررسی خروجی بین‌المللی سازی، مزیت شبکه‌ای شدن، استفاده از همکاری‌ها در بحث توسعه فناوری و تجاری‌سازی برای ملموس شدن همگانی مزیت بین‌المللی سازی، تحلیل انگیزه ورود دانشجویان بین‌الملل برای تحصیل در ایران از نظر علمی و فرهنگی و جغرافیایی، تقسیم وظایف بین اعضای کنسرسیوم با توجه به مزیت‌های نسبی مختلف هر یک از دانشگاه‌ها، شبکه‌ای شدن آموزش عالی با معرفی مزیت‌های مشخص و قابل‌شناسایی آن، هماهنگی بین اعضا، تعریف پایان‌نامه‌ها و طرح‌های پژوهشی مشترک از دیگر مسائل بین‌المللی‌سازی است.
دلاور گفت: برگزاری نمایشگاه‌ها و اطلاع‌رسانی مطلوب آن‌ها، تبلیغات مناسب در فضای مجازی با توجه به پیشرفت‌های جهانی در حوزه تبلیغات، استفاده از رایزنان علمی، فناوری، فرهنگی و تجاری ایران در دیگر کشورها، اعلام و به اشتراک‌گذاری مزیت‌های نسبی هر یک از اعضای کنسرسیوم برای معرفی به مهمانان بین‌المللی توسط دانشگاه‌های عضو کنسرسیوم، مهارت‌آموزی و تجاری‌سازی در اولویت‌ها، تعاملات بین‌رشته‌ای مانند موضوعات مهندسی سلامت، داروسازی و ورزش با توجه به تقاضای جهان برای آموزش به‌جای عرضه آن، از دیگر پیشنهادات است.
استفاده از روش‌های نوین از طریق همکاری‌های مشترک در تولید مقالات علمی با دانشگاه‌های کشورهای هدف
محسن مسیحی، مدیر امور بین‌الملل دانشگاه صنعتی شریف بر مباحث هم‌افزایی و هماهنگی اعضای کنسرسیوم، استفاده از روش‌های نوین از طریق همکاری‌های مشترک در تولید مقالات علمی با دانشگاه‌های کشورهای هدف برای ارتقا رتبه‌بندی، برگزاری جلسه روسا برای طرح مسائل مالی و مباحث رتبه‌بندی، طرح موضوع همکاری مشترک کنسرسیوم برای استفاده از ظرفیت‌های همکاری در چین با توجه به محدودیت منابع در همکاری انفرادی هر دانشگاه در جلسه روسا، ایجاد مرکز فناوری مشترک پنج دانشگاه عضو کنسرسیوم در کشورهای همسایه با هدف تاثیر عضویت در کنسرسیوم در ارتقا و پیشرفت دانشگاه‌های عضو تاکید کرد.
استفاده از ظرفیت پیشنهاد دانشگاه سچنوا روسیه مبنی بر تشکیل اتحادیه‌ای بین دانشگاه‌های اوراسیا در حوزه علوم پزشکی و مهندسی پزشکی و حضور دانشگاه صنعتی شریف به نمایندگی از کنسرسیوم در این اتحادیه با هدف توسعه برنامه‌ها، حضور مشترک اعضای کنسرسیوم در برخی برنامه‌های بین‌المللی مانند نمایشگاه‌ها و کنفرانس‌ها، فعالیت‌های اجرایی و عملیاتی کنسرسیوم در کنار مستندسازی، تنظیم نامه‌ای به امضای اعضای کنسرسیوم مبنی بر آمادگی برای برگزاری اجلاس دانشگاه‌های برتر کشور در حوزه چین و تعیین محورهای برگزاری این اجلاس نیز از دیگر پیشنهادات معاون بین‌الملل دانشگاه صنعتی شریف بود.
موقعیت مناسب همکاری در عراق و چین برای دانشگاه های عضو کنسرسیوم
در جمع‌بندی این نشست، معاون بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی تهران از حضور اعضا و ارائه پیشنهادات و نظرات سازنده برای تحقق اهداف کنسرسیوم قدردانی کرد و اظهار داشت: با توجه به شرایط موجود در کشور عراق پس از افتتاح دانشگاه سبطین (ع)، همراهی دولت، همکاری وزارت علوم عراق و فعالیت‌های پیگیرانه رایزنان فرهنگی و علمی ایران در این کشور، ظرفیت‌های همکاری مناسبی برای اعضای کنسرسیوم در این کشور وجود دارد که با شناخت بیشتر سازوکارهای همکاری به‌صورت علمی، می‌توان استفاده مطلوب و موثری از این پتانسیل برای کشور و کنسرسیوم ایجاد کرد.
آیتی درباره استفاده از ظرفیت‌های موجود در کشور چین برای همکاری بیان داشت: چین زمینه و پتانسیل همکاری بالایی در حوزه اقتصادی، فرهنگی و علمی دارد و بسیاری از کشورها در حال استفاده از این ظرفیت هستند.
وی در ادامه پروژه Torch در وزارت علوم کشور چین با جذب بیش از 120 هزار ایده از کشورهای مختلف جهان و پرداخت بودجه‌های مناسب برای اجرای ایده‌های برتر را به حاضران معرفی کرد و افزود: این پروژه در حوزه ساخت پارک‌های علم و فناوری فعالیت داشته و قراردادی نیز برای ساخت پارک علم و فناوری با دانشگاه نیو ساوت ولز استرالیا دارد و ما می‌توانیم به‌عنوان پنج دانشگاه برتر ایرانی این پیشنهاد را به چین بدهیم که پروژه مشترکی با این کشور برگزار کنیم.
برگزاری سلسله کارگاه‌های آموزشی کشورشناسی با اولویت ترتیبی عراق، آفریقا و چین برای دانشگاه‌های عضو کنسرسیوم و برگزاری دوره آموزشی دیپلماسی علم در دو بعد جهانی و منطقه‌ای برای مدیران، اساتید و کارشناسان دانشگاه‌های عضو کنسرسیوم با توجه به فعالیت دانشگاه‌های عضو در کشورهای منطقه توسط دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران از مصوبات این هم‌اندیشی بود.

منبع: خبرگزاری آریا

کلیدواژه: دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران معاون بین الملل دانشگاه علوم پزشکی بین الملل دانشگاه علوم پزشکی تهران کنسرسیوم پنج دانشگاه برتر ایرانی دانشگاه های عضو کنسرسیوم علوم پزشکی ایران استفاده از ظرفیت روابط بین الملل بین المللی سازی اعضای کنسرسیوم صنعتی امیرکبیر همکاری دانشکده دیپلماسی علم دانشگاه صنعتی دانشگاه ها جذب دانشجو صنعتی شریف رتبه بندی همکاری ها مورد نظر رشته ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۰۵۸۹۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بازخوانی سفر اردوغان به عراق/ اهداف ژئوپلیتیکی ترکیه به بهانه مناسبات ژئواکونومیک

به گزارش جماران؛ پس از یک دهه، روز دوشنبه مورخ 3 اردیبهشت ماه، رجب طیب اردوغان؛ رییس جمهوری ترکیه به همراه هیئت بزرگی از جمله هاکان فیدان؛ وزیر امور خارجه، علی یرلیکایا؛ وزیر کشور، یاشار گولر؛ وزیر دفاع، اومر بولات؛ وزیر تجارت، آلپاسلان بایراکتار؛ وزیر انرژی، عبدالقادر اورال اوغلو؛ وزیر ترابری و زیرساخت، ابراهیم یوماکلی؛ وزیر کشاورزی و جنگلداری و فاتح کاچر؛ وزیر صنعت و فناوری، به عراق سفر کرد. اردوغان که آخرین بار در سال 2011 زمانی که نخست وزیر ترکیه بود به عراق سفر کرد، موضوعات زیادی از جمله مبارزه با تروریسم، تجارت، آب و انرژی در دستور کار اردوغان و محمد شیاع السودانی؛ نخست وزیر عراق قرار داشت.

اردوغان در این سفر با عبداللطیف راشد؛ رییس جمهوری عراق نیز دیدار کرد. اردوغان در یک کنفرانس خبری مشترک گفت: «من معتقدم که سفر من و توافقات امضا شده نقطه عطف جدیدی در روابط ترکیه و عراق خواهد بود. این سفر گامی رو به جلو در جهت تنظیم مجدد روابط دوجانبه بین آنکارا و بغداد است که با یک توافق چارچوب راهبردی که مجموعه‌ای از موضوعات مورد علاقه دوجانبه را پوشش می‌دهد، ضمیمه شده است.»

در این سفر، اردوغان تاکید کرد که آنکارا با کل جمعیت عراق صرف نظر از پیشینه قومی و مذهبی آن‌ها از جمله عرب‌های شیعه و سنی، کردها، ترکمن‌ها و غیرمسلمانان روابط و همکاری دارد. بنابراین، ترکیه دیدگاه همه جانبه خود را در قبال عراق تایید کرد.

اهداف سفر چه بود؟

در مجموع، بیش از 24 یادداشت تفاهم جداگانه از جمله همکاری در زمینه تجارت، خطوط حمل و نقل و ایجاد یک محور ترانزیتی بین‌المللی تحت «عنوان جاده توسعه»، نفت و انرژی، آب، کشاورزی، بهداشت و آموزش در طول این بازدید به امضا رسید. در این راستا، باسم العوادی؛ سخنگوی دولت عراق، با ارزیابی سفر اردوغان اظهار داشت که سفر اردوغان به عراق «نقطه شروع اصلی در روابط عراق و ترکیه است.»

همکاری برای مهار پ‌پ‌ک و شبه نظامیان کرد

در راس فهرست اولویت‌ها، همکاری ضد تروریسم، یعنی رسیدگی به مسئله حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، که یک گروه جدایی‌طلب کردی با ایدئولوژی مارکسیستی-لنینیستی است و به دنبال ایجاد یک دولت خودمختار کردی در بخش‌هایی از این کشور که مقر و پناه گاه اصلی آن‌ در منطقه نیمه خودمختار کردستان شمال عراق است، قرار دارد.

اگرچه ایالات متحده با گروه‌های کرد در مبارزه با داعش همکاری کرد اما از سال 1997 این گروه را به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی اعلام کرد.

در این سفر وزیر امور خارجه ترکیه به همتای عراقی خود گفت: «ترکیه نمی‌خواهد عراق با درگیری‌های داخلی همراه شود ترکیه مصمم است برای ثبات عراق تلاش کند؛ چراکه توسعه ظرفیت و توانایی دولت مرکزی عراق پیش شرط اصلی برای بهبود روابط دوجانبه بین کشورهاست.»

به نظر می‌رسد ترکیه قرار است زمینه و بستر لازم برای یک حمله همه جانبه به شبه نطامیان کرد مستقر در عراق به ویژه پ‌پ‌ک به عنوان مهمترین تهدید برای ترکیه فراهم و رضایت عراق را برای این اقدام به دست آورد.

آنچه از گزارش‌های رسانه‌های بین‌المللی پیداست بر این موضوع دلالت دارد که ترکیه قرار است در تابستان امسال برای یک حمله بزرگ علیه پ‌ک‌ک آماده ‌شود. این عملیات بی شک برای پاکسازی پایگاه‌های کردی در امتداد مرزهای مربوطه به دوکشور برای توسعه پروژه جاده توسعه خواهد بود.

ماه گذشته میلادی، در نشست بین وزرای خارجه عراق و ترکیه، شورای امنیت ملی عراق حضور پ پ ک در خاک عراق را غیر قانونی و نامشروع اعلام کرد.

ترکیه سابقه اخیر حملات زمینی و هوایی به مناطق مشکوک پ ک ک در کردستان عراق را دارد. با این حال بغداد از نقض حاکمیت خود شکایت دارد، بنابراین مذاکرات این هفته با هدف حل این موضوع در آینده انجام می‌شود.

اردوغان در بغداد و اربیل با مقامات دولت مرکزی و اقلیم کردستان دیدار کرد. ترکیه در تلاش است تا مواضع متعادلی بین بغداد و اربیل حفظ کند زیرا مهم‌ترین عامل در توسعه روابط ترکیه و عراق روابط بغداد و اربیل است. هر چه روابط بین دولت مرکزی و حکومت اقلیم کردستان تضاد برانگیزتر باشد، همکاری بین ترکیه و عراق کمتر خواهد شد. بنابراین، ترکیه می‌خواهد در حل مشکلات بین دو دولت نقش آفرینی کند.

جاده توسعه

جاده توسعه یک پروژه کریدور ترانزیتی بلندپروازانه که برای رقابت با کانال سوئز در نظر گرفته شده است و بخشی از قرارداد 17 میلیارد دلاری است که توسط عراق، ترکیه، قطر و امارات متحده عربی امضا شده است. جاده توسعه به طول 1200 کیلومتر، بندر بزرگ فاو در بصره را از طریق زیرساخت‌های حمل و نقل و لجستیک به ترکیه و اروپا متصل می‌کند. اما نگرانی‌های فزاینده‌ای وجود دارد که پ.ک.ک می‌تواند چشم انداز جاده توسعه عراق-ترکیه را تهدید کند.

با این حال، این پروژه رقبای قابل توجهی دارد. ابتکار کمربند و جاده چ (BRI)، ابتکار عمل امضای سیاست خارجی پکن و همچنین کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) که اولین بار در جریان نشست G-20 اعلام شد، همگی پروژه‌های ترانزیتی بین‌المللی است که در دستور کار کشورها قرار دارد.

گفتنی است؛ در نشست سپتامبر گذشته در دهلی نو، یک یادداشت تفاهم برای IMEC توسط ایالات متحده، هند، اتحادیه اروپا، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، فرانسه، آلمان و ایتالیا امضا شد.

قرارداد این پروژه در زمانی انجام می‌شود که اهمیت وجود مسیرهای تجارت و حمل و نقل جایگزین برای زنجیره‌های تامین جهانی و جابجایی کالا در کانون توجه جامعه بین‌المللی قرار گرفته است.

همه‌گیری COVID-19، حمله روسیه به اوکراین و تنش‌های اخیر در خاورمیانه که مسیر دریای سرخ را مختل کرد، جایگزین‌هایی برای پایداری و اجتناب از اختلالات را ضروری کرده است.

تجارت انرژی در سایه بحران آب

علاوه بر این، ترکیه و عراق مایل به فعال شدن مجدد خط لوله نفت عراق-ترکیه که در دهه گذشته غیرفعال بوده و جریان نفت منطقه شمالی عراق به ترکیه و بازار بین‌المللی را همراه می‌کند، هستند.

خط لوله نفت عراق-ترکیه زمانی حدود 0.5 درصد از عرضه جهانی نفت را تامین می‌کرد و بیش از یک سال است که به دلیل ادعاها و اقدامات متقابل، از جمله ارسال پرونده به اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) از سوی عراق، فعال نیست و حکمی از سوی دیوان بین‌المللی کیفری صادر شده است که بر اساس آن ترکیه باید 1.5 میلیارد دلار غرامت به عراق بپردازد.

همچنین انتظار می‌رود امکان بحث‌های فنی و همکاری در مورد مسائل مربوط به آب بین دو همسایه در مورد منابع آب فرامرزی هر دو رود فرات و دجله فراهم شود. عراق آنکارا را به محدود کردن جریان آب متهم کرده و از ترکیه می‌خواهد حجم آب پایین دستی را در امتداد این دو رود افزایش دهد.

با این حال، آنکارا می‌گوید اجازه جریان آب را می‌دهد اما مشکل به منابع آب و مدیریت فنی آب در عراق مربوط می‌شود. اردوغان در این سفر گفت: «ما باید طرح‌های جدید، برنامه‌های سازگار با شرایط آب و هوایی در حال تغییر و استفاده پایدار از آب را تهیه کنیم. به خاطر داشته باشید که ترکیه به اندازه عراق به آب نیاز دارد. ما کشور پرآبی نیستیم و در واقع جزو کشورهایی هستیم که تنش آبی دارد. مگر اینکه به زودی طرح‌های جدیدی ایجاد کنیم، می‌توانیم از نظر تامین آب با چالش مواجه شویم. ما به اقدامات دقیق نیاز داریم.»

ترکیه انتظار دارد که مسئله آب از نظر فنی حل شود و موضوع به اختلاف سیاسی تبدیل نشود. اردوغان تاکید کرد: : «آب موضوع درگیری نیست، موضوعی است که از طریق همکاری به منافع مشترک ما کمک می‌کند.»

بازی ترکیه با کارت عراق

آیا این واقعا یک نقطه عطف است؟ در این سفر ترکیه چه به دست آورد و عراق چه به دست می‌آورد؟ ترکیه، امارت و قطر در ساخت یک کریدور در خاک عراق همکاری می‌کنند که قرار است تا سال 2050 تکمیل شود. اردوغان به صراحت گفت ترکیه خود به آب نیاز دارد، یعنی انتظار بالایی برای رهاسازی منابع آبی از ترکیه نداشته باشید.

خطوط نفت شمال عراق باز گشایی می‌شود و بدون شک برای احیای این جریان انرژی عراق باید از غرامت 1.5 میلیارد دلاری خود چشم پوشی کند تا ترکیه نیز برای احیای این خطوط همکاری کند.

ترکیه به بهانه محور ترانزیتی جاده توسعه، قرار است شبه نظامیان مستقر در خاک عراق را سرکوب کند و این مسئله بی شک با ورود و عملیات گسترده‌تری در خاک عراق همراه خواهد بود. این یعنی ورود ترکیه به خاک عراق که نشان دهنده ناتوانی دولت عراق در ایجاد ثبات در خاک خود است.

اردوغان به خوبی یک بازی ژئوپلیتیکی در منطقه را به بهانه توسعه ژئواکونومی آغاز کرده و این میان عراق از وزن ژئوپلیتیکی پایین‌تری نسبت به ترکیه برخوردار است. دولت عراق همه امتیازهای خود را در سبد ترکیه گذاشت و دست آوردهای بسیار کمتری نسبت به ترکیه کسب کرد.

برخی قرارداها در زمینه کشاورزی و فناوری آب دست آورد دولت عراق است. در حالی که منطقه اقلیم کردستان به عنوان یک حائل میان دولت عراق و ترکیه عمل می‌کند در صورت محقق شدن برنامه‌های اردوغان در عراق، بی شک عراق کارت بازی دیگری ندارد که در برابر ترکیه ارائه دهد.

از بعد جغرافیای سیاسی عراق یک کشور چند دسته است که زمینه‌های ایجاد اختلاف در آن بسیار بالا است و حتی در صورت محقق شدن برنامه‌های ترکیه در عراق بر سر مناطق کرد نشین هیچ ضمانتی وجود ندارد که ثبات در کشور عراق همچنان برقرار باشد.

ریشه اختلافات قومی و ظهور چندین گروه تروریستی در دهه‌‎های اخیر نشان دهنده آن است که در این کشور زمینه و بستر وجود بی ثباتی بسیار بالا است.

در حالی که ایران در چند دهه اخیر تلاش بالایی در جهت مبارزه با تروریسم در این کشور کرده و بی شک وجود ثبات در عراق نتیجه کمک‌های ایران است، اما دولت‌مردان این کشور بجای همکاری با همسایه شرقی همه امتیازهای خود را در سفر اردوغان به ترکیه واگذار کردند. باید دید که در آینده آیا ترکیه به برنامه‌های خود در قبال عراق عمل می‌کند یا خیر؟ اما هر چه باشد پیشینه روابط دوجانه کشورهای ترکیه و عراق نشان داده است که ترکیه الزام و اجباری برای تعهد به وعده‌های خود در قبال عراق ندارد.